دو بحث قرآنی پیرامون:

مبانی قرآنی جانشینی پیامبر(ص)

........................................

بحث دوم

آیات دیگری از قرآن که باطن آنها اشاراتی لطیف به  (اهمیت جانشینی پیامبر) دارد، در سوره ی نمل واقع شده اند.به ویژه آیات 38 تا 40 سوره ی نمل؛ آنجا که سلیمان(ع) از بزرگان دربارش تقاضای آوردن تخت ملکه ی سبأ قبل از ورود آنها به محضر سلیمان(ع)؛ می نماید:

" قال یا ایها الملؤا ایکم یأتینی بعرشها قبل ان یأتونی مسلمین؟ سلیمان گفت: ای بزرگان! کدام یک از شما توانایی دارد، تخت او را قبل از این که خودشان تسلیم نزد من آیند؛ برای من بیاورد؟"(نمل 38)

بدیهی است که سلیمان نبی(ع) قصد داشت با این کار ؛ یک معجزه ی حسی را به ملکه ی سبأ و اطرافیان وی نشان دهد تا راه را برای مسلمان شدن آنها هموارتر سازد؛ اما توجه دقیق به ادامه ی آیات نشانگر این است که حضرت سلیمان(ع) هدفی بالاتر را در این جریان دنبال می کنند.

در برابر در خواست سلیمان(ع) دو نفر اعلام آمادگی می کنند. نخست عفریتی از جن (عفریت من الجن)؛ سپس کسی که دانشی از کتاب نزد او بود(الذی عنده علم من الکتاب):

"قال عفریت من الجن انا آتیک به قبل ان تقوم من مقامک و انی علیه قوی امین* عفریتی از جن گفت: من آن را نزد تو می آورم فبل از این که از جایت بلند شئی و من بر این کار توانا و مور اعتمادم"(نمل 39)

(عفریت) به معنای گردن کش و خبیث است و جمله ی (انی علیه قوی امین) که از جهات مختلفی با تأکید همراه است (ان- جمله ی اسمیه- لام تأکید) نیز نشان می دهد که بیم خیانت در این عفریت می رفته؛لذا در مقام دفاع از خود برآمده و قول وفاداری داده است.(ر.ک: تفسیر نمونه ج 15 ص 468)

دومین کسی که در برابر درخواست سلیمان نبی(ع) اعلام آمادگی کرد؛ کسی است که قرآن نه به (اسم) بلکه به (وصف) او را معرفی می کند:

" قال الذی عنده علم من الکتاب انا آتیک به قبل ان یرتد الیک طرفک...کسی که دانشی از کتاب نزد او بود گفت: قبل از این که پلک بر هم بزنی آن را برایت می آورم..." (نمل 40)

از ادامه ی آیات پیداست که تخت ملکه ی سبأ توسط همین شخص به بارگاه سلیمان آورده شد.

(الذی عنده علم من الکتاب) کیست؟

بدیهی است که "مطلق بودن این عنوان" با توجه به این که سران حکومتی سلیمان(ع)؛ جن و انس و حیوانات بوده اند، نشان می دهد که وی از "انسان ها" ست؛ همچنین او فردی "معصوم" است که با بخشی از حقیقت قرآن در ارتباط بوده وبه سبب همین ارتباط؛صاحب اعجاز شده است.(ر.ک: واقعه 77تا79 و رعد 31) و بالاخره بنا به نقل اغلب مفسران و اهل تاریخ؛ این شخصیت حضرت آصف بن برخیا(ع) جانشین معصوم حضرت سلیمان(ع) بوده است.(ر.ک: تفسیر نمونه ج15 ص 469).

اینک چند سوال مهم:

1)اگر منظور از ارائه ی این معجزه به ملکه ی سبأ فقط و فقط هموار کردن راه مسلمان شدن آنها بود؛ آیا خود سلیمان(ع) که حجت معصوم خدا در زمین بود، نمی توانست این کار را انجام دهد؟

2) با وجود این که عفریت جنی قول امانت و وفا داد؛ چرا خواسته ی وی مورد قبول سلیمان(ع) واقع نشد؟

3) به راستی هدف سلیمان(ع) از مطرح کردن شخصیت (الذی عنده علم من الکتاب ) چه بود؟ آیا این مهم را در انجام مسئولیتی که در خصوص معرفی جانشین توسط پیامبر بر عهده اش بود، انجام نداد؟

تکمیل بحث:

"و یقول الذین کفروا لست مرسلا فل کفی بالله شهیدا بینی و بینکم و من عنده علم الکتاب* کافران می گویند تو پیامبر نیستی. بگو کافی است که خدا و کسی که دانش کتاب نزد اوست میان من و شما شاهد باشد" (رعد 43)

خداوند در این آیه در مقابل ادعای مشرکان مبنی بر رد نبوت پیامبر اکرم(ص)؛ دو شاهد بین آنها و پیامبر(ص) معرفی می کند: 1- خدا    2- من عنده علم الکتاب

با توجه به آنچه در آیات سوره ی نمل در توضیح (الذی عنده علم من الکتاب) بیان شد؛ بدیهی است که (من عنده علم الکتاب) شخصیتی است که با تمام حقیقت قرآن مرتبط است و بدین سبب صاحب اعجاز می باشد. جای تعجب است که برخی مترجمان قرآن؛ (من عنده علم الکتاب)را به (عالمان حقیقی به کتاب خدا) ترجمه کرده اند که کاملا خلاف سیاق و یک غلط علمی است.(ر.ک: ترجمه ی مرحوم الهی قمشه ای ؛ نشر الهادی ؛ 1377)

آنگاه که خداوند در سوره ی نمل با توصیف (الذی عنده علم من الکتاب) در صدد مطرح کردن جانشین سلیمان نبی(ع) است؛ با توجه به اصل تفسیر قرآن با قرآن؛ بی تردید آیه ی 43 سوره ی رعد نیز با وصف (من عنده علم الکتاب) در مقام مطرح کردن شخصیت والای جانشین پیامبر اکرم (ص) یعنی حضرت امیرالمومنین علی (ع) می باشد.(برای مشاهده ی روایاتی که از اهل تسنن در مورد این که مقصود از "من عنده علم الکتب" حضرت علی "ع" است؛ رسیده ر.ک : تفسیر نمونه ذیل آیه ی 43 رعد و نیز ج 15 ص 473 و نیز بررسی شخصیت اهل بیت در قرآن ؛ ولی الله نقی پور فر ؛ نشر مرکز آموزش مدیریت دولتی ؛ ذیل آیه 43 سوره ی رعد)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: